Diffoddydd tân

This resource is in Welsh and is also available in English and Irish

Get the English language version.

Get the Irish language version.

Mae’r arbrawf hwn yn canolbwyntio ar ddefnyddio carbon deuocsid i ddiffodd cannwyll. Yn gyntaf, gwyliwch y fideo sy’n dangos yr arddangosiad ‘diffoddydd tân’, yna dysgwch sut mae cynnal yr ymchwiliad gyda’ch dysgwyr.

Amcanion dysgu

• Disgrifio’r gwahaniaeth rhwng newid y gellir ei ddadwneud a newid na ellir ei ddadwneud.
• Egluro fel mae rhai newidiadau’n arwain at greu deunyddiau newydd (yn yr achos hwn, carbon deuocsid yw un o’r rhain) ac nad oes modd dadwneud y math hwn o newid fel arfer.
• Deall bod rhai nwyon yn drymach nag eraill.

Sgiliau ymholi:

• Deall beth yw newidynnau.

Gwyliwch y fideo

Mae’r fideo isod yn dangos sut mae cynnal yr arddangosiad ‘diffoddydd tân’.

Beth sydd angen i’r dysgwyr ei wybod gyntaf?

Byddai’r dysgwyr yn elwa ar ymchwilio i losgi fel proses nad oes modd ei dadwneud.

Rhaid i’r dysgwyr ddeall priodweddau solidau, hylifau a nwyon ac ymddygiad y moleciwlau ym mhob cyflwr.

Dylai’r dysgwyr hefyd fod wedi ymchwilio yn barod i newidiadau y gellir eu dadwneud a gallu rhoi enghreifftiau gwyddonol.

Dylai dysgwyr fod â rhywfaint o wybodaeth am brofi teg ac effaith newid y newidynnau.

Rhestr offer

• Finegr
• Soda pobi
• Matsys hir (bydd matsys byr yn gweithio ond mae rhai hir yn helpu i atal llosgi bysedd)
• Jwg fawr (tua 2 litr)
• Canhwyllau bach
• Powlen wydr (digon mawr i ddal o leiaf 5–6 o ganhwyllau bach er mwyn cael yr effaith orau)
• Llwy bwdin
• Dŵr/blanced tân (fel mesur diogelwch)